رژیم غذایی مناسب برای سنگ کلیه شامل مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی است که به جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلیوی کمک می‌کنند و در نتیجه منجر به بهبود وضعیت سلامت کلیه‌ها می‌شود. این رژیم باید به گونه‌ای تنظیم شود که از افزایش مواد معدنی و ترکیباتی که ممکن است باعث تشکیل سنگ‌های کلیوی شوند، جلوگیری کند. ما در این نوشتار، برخی از رژیم غذایی را که فرد می تواند برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه، از جمله غذاهای مصرفی و اجتناب از آنها، انتخاب کند را بیان می کنیم.
اصول کلی رژیم غذایی مناسب برای سنگ کلیه
دستگاه ادراری برای دفع مواد جامد طراحی شده بنابراین جای تعجب نیست سنگ کلیه می تواند بسیار دردناک باشد. خوشبختانه می توان از طریق رژیم غذایی از این امر جلوگیری کرد. نکات مهمی در رژیم غذایی مناسب برای سنگ کلیه وجود دارد که در ادامه به تعریف و اصول کلی آن می‌پردازیم:
مصرف مایعات کافی
نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات به رقیق کردن ادرار و جلوگیری از تشکیل کریستال‌های سنگ کلیه کمک می‌کند. توصیه می‌شود حداقل ۸ تا ۱۲ لیوان آب در روز بنوشید. همچنین می‌توانید از نوشیدنی‌های طبیعی مانند آب‌میوه‌های بدون شکر استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: رژیم غذایی کم کاری تیروئید و غذاهای ممنوعه
کاهش مصرف نمک
کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی به کاهش بار روی کلیه‌ها کمک می‌کند. استفاده از کمتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم نمک در روز توصیه می‌شود. به جای نمک، می‌توانید از ادویه‌ها و گیاهان معطر برای طعم‌دهی به غذاها استفاده کنید.
مصرف کافی کلسیم
برخلاف تصور عمومی، مصرف کافی کلسیم از منابع غذایی مانند شیر، ماست و پنیر به جای مکمل‌های کلسیم می‌تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلیوی کمک کند. کلسیم موجود در غذاها با اگزالات موجود در مواد غذایی ترکیب می‌شود و از جذب آن در روده جلوگیری می‌کند. اگر میزان کلسیم دریافتی شما کم باشد یا به هر دلیل مشکل عدم جذب کلسیم در بدن وجود داشته باشد، ممکن است سطح اگزالات افزایش پیدا کند.
محدود کردن غذاهای پر اگزالات
غذاهایی مانند اسفناج، چغندر، شکلات، مغزها و توت‌فرنگی حاوی اگزالات بالایی هستند و باید مصرف آنها محدود شود. مصرف این غذاها همراه با مواد غذایی حاوی کلسیم می‌تواند جذب اگزالات را کاهش دهد.
کاهش مصرف پروتئین حیوانی
مصرف زیاد پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت قرمز، مرغ و ماهی می‌تواند بار روی کلیه‌ها را افزایش داده و تشکیل سنگ‌های کلیوی را تشدید کند. توصیه می‌شود پروتئین‌های گیاهی را جایگزین کنید.
محدود کردن قند و شیرینی‌ها
کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای حاوی قندهای افزوده به کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کند. میوه‌های تازه می‌توانند به عنوان منبع طبیعی قند استفاده شوند.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات
مصرف میوه‌ها و سبزیجات متنوع به تعادل اسیدی-قلیایی بدن کمک می‌کند و به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کند. میوه‌ها و سبزیجات با فیبر بالا نیز برای بهبود عملکرد کلیه‌ها و سیستم گوارش مفید هستند.
محدود کردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار و الکلی
مصرف متعادل نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه و چای و کاهش مصرف الکل می‌تواند به بهبود سلامت کلیه‌ها کمک کند.
بیشتر بخوانید: رژیم پروتئین واقعا لاغر می‌کند؟! + برنامه غذایی
غذاهای مفید برای افراد مبتلا به سنگ کلیه
افراد مبتلا به سنگ کلیه باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشند که به کاهش خطر تشکیل سنگ‌های کلیوی کمک کند و همچنین به بهبود وضعیت کلی سلامت کلیه‌ها منجر شود. در اینجا به برخی از غذاهای مفید برای افراد مبتلا به سنگ کلیه اشاره می‌کنیم:
نوشیدن مقدار زیادی آب (حداقل ۸ تا ۱۲ لیوان در روز) به رقیق کردن ادرار و جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلیوی کمک می‌کند.آب‌میوه‌های طبیعی بدون شکر افزوده، مانند آب‌لیمو یا آب پرتقال، و همچنین چای سبزمی‌توانند مفید باشند.
میوه‌های مانند: سیب، موز، انگور، گلابی، طالبی و هندوانه میوه‌هایی با اگزالات پایین هستند که می‌توانند به بهبود سلامت گوارش و کلیه کمک کنند و مصرف آنها توصیه می‌شود.
سبزیجات مفید برای افراد مبتلا به سنگ کلیه عبارتند از: کلم بروکلی، گل کلم، فلفل دلمه‌ای، هویج و کدو سبز که کم اگزالات هستند.
منابع پروتئین گیاه مانند: حبوبات، توفو،شیر سویا منابع خوبی از پروتئین گیاهی هستند که مصرف آنها به جای پروتئین‌های حیوانی توصیه می‌شود.
غلات کامل مانند جو دوسر و برنج قهوه ای از غلات کامل و مفیدی هستند که به دلیل فیبر بالا و محتوای مغذی می‌توانند به بهبود سلامت کلیوی کمک کند.
لبنیاتی مانند شیر کم چرب و ماست کم چرب از منابع خوب کلسیم هستند.
بادام هندی و تخمه کدو از مغزهایی هستند که اگزالات پایینی دارد و می‌تواند مصرف شود.
چای‌های گیاهی مانند چای زنجبیل و چای نعناع می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود سلامت کلیه کمک کند.
غذاهای حاوی ویتامین D مانند: ماهی های چرب و زرده تخم مرغ میزان بسیار زیادی کلسیم یافت می شود.
بیشتر بخوانید: رژیم غذایی مناسب برای کبد چرب
غذاهایی ممنوعه در افراد مبتلا به سنگ کلیه
افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند، باید از مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها که می‌توانند تشکیل سنگ کلیه را تشدید کنند، خودداری کنند. در ادامه به لیستی از این غذاهای ممنوعه اشاره شده است:
غذاهای پر اگزالات
اسفناج: حاوی مقدار زیادی اگزالات است که می‌تواند به تشکیل سنگ‌های کلیوی کمک کند.
چغندر: این سبزی نیز میزان بالایی اگزالات دارد.
شکلات و کاکائو: حاوی اگزالات بالا هستند و مصرف زیاد آنها توصیه نمی‌شود.
مغزها: مغزهایی مانند بادام، بادام زمینی و گردو حاوی اگزالات بالایی هستند.
توت‌فرنگی و تمشک: این میوه‌ها نیز دارای اگزالات بالایی هستند.
اگزالات (Oxalate) یک ترکیب شیمیایی طبیعی است که در بسیاری از گیاهان و غذاها یافت می‌شود. این ترکیب به صورت نمک‌های اگزالات یا اسید اگزالیک در مواد غذایی و بدن انسان وجود دارد. اگزالات به ویژه برای کسانی که به سنگ کلیه مبتلا هستند، اهمیت زیادی دارد زیرا می‌تواند به تشکیل سنگ‌های کلیوی کمک کند.
پروتئین‌های حیوانی
گوشت قرمز: مصرف زیاد گوشت قرمز می‌تواند بار کلیه‌ها را افزایش دهد و خطر تشکیل سنگ را بالا ببرد.
مرغ و ماهی: مصرف بیش از حد این پروتئین‌ها نیز ممکن است به تشکیل سنگ‌های کلیوی کمک کند.
تخم‌مرغ: مصرف زیاد تخم‌مرغ می‌تواند بار کلیه‌ها را افزایش دهد.
نمک
غذاهای شور: مصرف زیاد نمک می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و عملکرد کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
تنقلات شور: از مصرف تنقلات شور مانند چیپس و پفک خودداری کنید.
غذاهای فرآوری شده: این غذاها معمولاً حاوی نمک زیادی هستند.
نوشیدنی‌های حاوی قند و شیرینی‌های مصنوعی
نوشابه‌های گازدار: این نوشیدنی‌ها حاوی مقدار زیادی قند هستند که می‌تواند به تشکیل سنگ کلیه کمک کند.
آب‌میوه‌های صنعتی: این محصولات نیز معمولاً حاوی قند افزوده هستند.
شیرینی‌ها و کیک‌ها: حاوی قند بالایی هستند که مصرف زیاد آنها توصیه نمی‌شود.
محصولات کافئین‌دار
قهوه و چای: مصرف زیاد نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌تواند ادرار را متمرکز کرده و خطر تشکیل سنگ را افزایش دهد.
نوشیدنی‌های انرژی‌زا: این نوشیدنی‌ها نیز حاوی مقدار زیادی کافئین هستند.
غذاهای حاوی فولیک اسید
حبوبات خام: حبوبات خام مانند نخود و لوبیا حاوی فولیک اسید بالایی هستند که ممکن است به تشکیل سنگ کمک کند. پختن آنها می‌تواند مقدار فولیک اسید را کاهش دهد.
محصولات حاوی سوربیتول
شیرین‌کننده‌های مصنوعی: محصولات حاوی سوربیتول، مانند برخی از آدامس‌ها و شیرین‌کننده‌های مصنوعی، می‌توانند باعث افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه شوند.
الکل
نوشیدنی‌های الکلی: مصرف الکل می‌تواند به کم‌آبی بدن منجر شود که این مسئله خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
نکاتی تغذیه‌ای برای پیشگیری از سنگ کلیه
- روزانه حداقل 12 لیوان آب بنوشید و از فواید و تاثیر آب بر کلیه غافل نشوید.
- آب مرکبات مانند آن پرتغال بنوشید.
- در هر وعده غذایی حداقل سه بار در روز غذای غنی از کلسیم بخورید.
- از خوردن و نوشیدن هر چیزی که باعث کمبود آب بدن شما شود مانند الکل نیز خودداری کنید.
نتیجه گیری
سنگ کلیه یک وضعیت دردناک است که موثرترین ابزار برای مدیریت و پیشگیری از آن تدوین یک برنامه غذایی مناسب است. رژیم غذایی مناسب برای سنگ کلیه شامل مصرف مایعات کافی، کاهش مصرف نمک و قند، مصرف متعادل کلسیم، محدود کردن غذاهای پر اگزالات و پروتئین‌های حیوانی و افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات است. این رژیم با کاهش عوامل خطر و کمک به عملکرد بهتر کلیه‌ها، به جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلیوی و بهبود سلامت کلی شما کمک می‌کند. همیشه توصیه می‌شود قبل از هرگونه تغییر در رژیم غذایی، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا رژیم مناسبی برای شرایط خاص شما تنظیم شود.