رژیم غذایی مناسب بیماران قلبی

رژیم غذایی مناسب برای بیماران قلبی اهمیت زیادی دارد و می‌تواند به کاهش خطرات بیماری قلبی، بهبود سلامت قلب و عروق، و کنترل سایر عوامل خطر مرتبط کمک کند. رژیم غذایی مناسب بیماران قلبی باید شامل مواد غذایی باشد که منجر به بهبود سلامت قلب، کاهش فشار خون، کاهش کلسترول و جلوگیری از التهاب و عوارض قلبی شود. در این رژیم غذایی، تمرکز بر مصرف مواد غذایی سالم و حذف یا کاهش مواد غذایی ناسالم است.

انواع رژیم های غذایی برای بیماران قلبی

برای بیماران قلبی، رژیم‌های غذایی متنوعی وجود دارند که هر کدام می‌توانند به حفظ و بهبود سلامت قلب کمک کنند. در زیر به برخی از مهم‌ترین رژیم‌های غذایی مناسب برای بیماران قلبی اشاره می‌کنم:

رژیم غذایی مدیترانه‌ای (Mediterranean Diet)

رژیم غذایی مدیترانه‌ای شامل مصرف زیاد میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، مغزها، دانه‌ها، روغن زیتون، ماهی و مصرف محدود گوشت قرمز و محصولات لبنی پرچرب است اما موجب کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی، بهبود سطح کلسترول و فشار خون می‌شود.

رژیم غذایی دش (DASH)

رژیم غذایی دش تاکید بر مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات کم‌چرب، ماهی، مرغ، مغزها و کاهش مصرف نمک، گوشت قرمز و قندهای افزودنی دارد که در کاهش فشار خون و کاهش خطر بیماری‌های قلبی بسیار کمک کننده است.

رژیم غذایی کم‌چرب (Low-Fat Diet)

کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس، افزایش مصرف چربی‌های غیر اشباع (مثل روغن زیتون و آووکادو) و پروتئین‌های کم‌چرب از مهمترین ویژگی هایی این رژیم است. کاهش سطح کلسترول و بهبود سلامت قلب ار مزایایی این رژیم است.

رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات (Low-Carb Diet)

کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها و افزایش مصرف پروتئین‌ها و چربی‌های سالم از مهمترین ویژگی های این رژیم است. از مزایای این رژیم  می‌توان به کنترل وزن، بهبود سطح قند خون و کاهش خطر بیماری‌های قلبی اشاره کرد.

رژیم غذایی گیاه‌خواری (Vegetarian Diet)

ویژگی اصلی رژیم گیاه خواری، حذف یا کاهش مصرف محصولات حیوانی و تاکید بر مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و مغزها است.

رژیم غذایی وگان (Vegan Diet)

از مهمترین ویژگی‌های رژیم غذایی وگان حذف کامل محصولات حیوانی و مصرف تنها مواد غذایی گیاهی است.

رژیم غذایی پورتفولیو (Portfolio Diet)

شامل مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا (مثل جو دوسر و جو)، پروتئین‌های گیاهی (مثل سویا و حبوبات)، مغزها و استرول‌های گیاهی است . کاهش سطح کلسترول LDL و بهبود سلامت قلب از مزایای این رژیم است.

رژیم غذایی انعطاف‌پذیر (Flexitarian Diet)

عمدتاً گیاه‌خواری است ولی گاهی اوقات مصرف گوشت و محصولات حیوانی نیز در این رژیم مجاز است. از مزایای آن می توان به کاهش خطر بیماری‌های قلبی، دیابت و چاقی اشاره کرد.

رژیم غذایی بدون گلوتن (Gluten-Free Diet)

حذف گلوتن از رژیم غذایی که می‌تواند در مواردی که بیماران قلبی به بیماری سلیاک مبتلا هستند مفید باشد. که موجب بهبود سلامت عمومی و جلوگیری از التهاب مرتبط با گلوتن می‌شود.

رژیم غذایی سرخ‌پوستی (Nordic Diet)

مصرف زیاد میوه‌ها و سبزیجات، ماهی، غلات کامل، لبنیات کم‌چرب و روغن کانولا از مهمترین ویژگی‌هایی این رژیم است. این رژیم مشابه رژیم مدیترانه‌ای است و به بهبود سلامت قلب و کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.

هر کدام از این رژیم‌ها می‌توانند با مشاوره پزشک و متخصص تغذیه و بر اساس شرایط خاص بیمار قلبی انتخاب و اجرا شوند.

بیشتر بخوانید: رژیم مناسب افراد دیابتی

مواد مفید در رژیم غذایی بیماران قلبی

مواد غذایی مفید برای بیماران قلبی شامل مجموعه‌ای از غذاها و مواد مغذی است که به بهبود سلامت قلب و عروق کمک می‌کنند و می‌توانند خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهند. در ادامه، به معرفی و توضیح برخی از این مواد غذایی و مغذی می پردازیم:

اسیدهای چرب امگا-3

ماهی‌های چرب: مانند سالمون، تن، ساردین، و قزل‌آلا. این ماهی‌ها غنی از امگا-3 هستند که می‌توانند به کاهش التهاب، کاهش سطح تری‌گلیسرید، و بهبود سلامت قلب کمک کنند.

مغزها و دانه‌ها: به ویژه گردو و بذر کتان که منابع خوبی از امگا-3 هستند.

فیبر

غلات کامل: مانند جو دوسر، برنج قهوه‌ای، کینوا و نان کامل. این غلات غنی از فیبر هستند که می‌توانند به کاهش کلسترول و بهبود سلامت قلب و کنترل قند خون کمک کنند. 

حبوبات: مانند لوبیا، نخود، و عدس که دارای فیبر بالا هستند و می‌توانند سطح کلسترول را کاهش دهند.

میوه‌ها و سبزیجات: این مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به کاهش فشار خون، کنترل وزن و کاهش التهاب کمک می‌کنند.  میوه‌ها و سبزیجات تازه مانند سیب، پرتقال، سبزیجات برگ سبز، و هویج غنی از فیبر هستند. سعی کنید حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات در روز مصرف کنید.

آنتی‌اکسیدان‌ها

میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ: میوه‌هایی مانند توت‌فرنگی، بلوبری، و آلبالو و سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم بروکلی، و فلفل دلمه‌ای قرمز غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به کاهش آسیب‌های اکسیداتیو و بهبود سلامت قلب کمک می‌کنند.

چای سبز: چای سبز حاوی مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان است که می‌تواند به بهبود سلامت قلب کمک کند.

پتاسیم

میوه‌ها: موز، پرتقال، و آووکادو منابع خوبی از پتاسیم هستند که می‌تواند به تنظیم فشار خون کمک کند.

سبزیجات: سبزیجاتی مانند سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، و اسفناج نیز دارای پتاسیم بالا هستند.

منیزیم

مغزها و دانه‌ها: مانند بادام، بادام هندی، و بذر کتان.

سبزیجات برگ سبز: مانند اسفناج و کلم پیچ.

حبوبات: مانند لوبیا و عدس.

غلات کامل: مانند جو دوسر و برنج قهوه‌ای.

ویتامین D

ماهی‌های چرب: مانند سالمون، تن، و ساردین که غنی از اسیدهای چرب امگا-3 هستند و می‌توانند به کاهش التهاب و بهبود سلامت قلب کمک کنند.

محصولات لبنی غنی‌شده: مانند شیر و ماست غنی‌شده با ویتامین D.

زرده تخم‌مرغ.

کوآنزیم Q10

ماهی‌های چرب: مانند سالمون و تن.

مغزها و دانه‌ها: مانند بادام و بذر کتان.

گوشت قرمز کم چرب: در مقادیر محدود.

فلاونوئیدها

شکلات تلخ: شکلات تلخ با حداقل 70 درصد کاکائو حاوی فلاونوئیدها است که می‌تواند به بهبود سلامت قلب کمک کند.

چای سبز و سیاه: هر دو حاوی فلاونوئیدها هستند.

نیتریت‌های طبیعی

سبزیجات برگ سبز: مانند اسفناج و کلم بروکلی دارای نیتریت طبیعی هستند..

چغندر: چغندر حاوی نیتریت‌های طبیعی است که می‌تواند به بهبود سلامت عروق و کاهش فشار خون کمک کند.

بیشتر بخوانید: رژیم غذایی مخصوص پارکینسون

مواد غذایی حاوی استرول‌ها و استانول‌ها

روغن‌های گیاهی: مانند روغن کانولا و روغن زیتون منبع غنی از مواد استرول هستند.

مارگارین‌های غنی‌شده: مارگارین‌های غنی‌شده با استرول‌ها و استانول‌ها می‌توانند به کاهش سطح کلسترول LDL کمک کنند.

مصرف چربی‌های سالم: مانند روغن زیتون، روغن کانولا، و آووکادو.

مغزها: مانند بادام و بادام زمینی بسیار مفید هستند.

مواد غذایی مضر در رژیم غذایی بیماران قلبی

برای بیماران قلبی، اجتناب از برخی مواد غذایی می‌تواند به بهبود سلامت قلب و کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک کند. در ادامه به تفصیل مواد غذایی مضر برای بیماران قلبی پرداخته شده است:

• چربی‌های ترانس می‌توانند کلسترول بد (LDL) را افزایش و کلسترول خوب (HDL) را کاهش دهند، که این می‌تواند به افزایش خطر بیماری‌های قلبی منجر شود.
• چربی‌های اشباع می‌توانند کلسترول بد (LDL) را افزایش دهند و به افزایش خطر بیماری‌های قلبی کمک کنند.
• مصرف زیاد نمک می‌تواند به افزایش فشار خون و در نتیجه افزایش خطر بیماری‌های قلبی منجر شود.
• مصرف زیاد قندهای افزوده می‌تواند به افزایش وزن، دیابت و بیماری‌های قلبی کمک کند.
• این غذاها معمولاً دارای مقادیر زیادی چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس، نمک و قندهای افزوده هستند که همگی برای سلامت قلب مضر هستند.
• مصرف زیاد الکل می‌تواند به افزایش فشار خون، افزایش سطح تری‌گلیسرید و آسیب به قلب منجر شود.
• مصرف زیاد کافئین می‌تواند به افزایش فشار خون و اضطراب منجر شود که برای بیماران قلبی مضر است.
• مصرف زیاد غذاهای حاوی کلسترول بالا می‌تواند به افزایش سطح کلسترول خون منجر شود.

تغذیه مناسب بیماران قلبی

در ادامه، به جزئیات رژیم غذایی مناسب برای بیماران قلبی پرداخته شده است:

اجتناب از چربی‌های ترانس: این چربی‌ها در محصولات فرآوری شده، فست فودها، و برخی از مارگارین‌ها یافت می‌شوند و می‌توانند کلسترول بد (LDL) را افزایش دهند.

کاهش چربی‌های اشباع: مصرف چربی‌های اشباع موجود در گوشت قرمز، محصولات لبنی پرچرب، و برخی از روغن‌های نباتی را کاهش دهید.

غلات کامل: اجتناب از غلات تصفیه‌شده: مانند نان سفید، برنج سفید و محصولات تهیه شده از آرد سفید.

ماهی: مرغ بدون پوست: به جای گوشت قرمز، مرغ بدون پوست مصرف کنید.

حبوبات و مغزها: لوبیا، نخود، عدس و مغزها منابع خوبی از پروتئین و فیبر هستند.

لبنیات کم چرب یا بدون چربی: مانند شیر کم چرب، ماست و پنیر کم چرب که به تامین کلسیم و پروتئین بدون افزودن چربی‌های ناسالم کمک می‌کنند.

اجتناب از مصرف زیاد نمک: مصرف بیش از حد نمک می‌تواند به افزایش فشار خون و خطر بیماری‌های قلبی منجر شود.

استفاده از جایگزین‌های طبیعی: از گیاهان معطر و ادویه‌ها به جای نمک برای طعم دادن به غذا استفاده کنید.

کاهش مصرف قند افزوده: مصرف نوشیدنی‌های شیرین، دسرهای قندی، و محصولات غذایی حاوی قندهای افزوده را کاهش دهید.

مصرف متعادل میوه‌های طبیعی: میوه‌های تازه را به عنوان منبع قند طبیعی مصرف کنید.

پرهیز از پرخوری: کنترل اندازه وعده‌ها به حفظ وزن مناسب و کاهش فشار بر قلب کمک می‌کند.

مصرف وعده‌های غذایی کوچک و منظم: به جای سه وعده بزرگ، پنج تا شش وعده کوچک‌تر در طول روز مصرف کنید.

آب: مصرف آب کافی به حفظ سلامت عمومی بدن و قلب کمک می‌کند.

پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین: نوشیدنی‌های قندی و الکلی را محدود کنید.

پرهیز از مصرف الکل: اگر الکل مصرف می‌کنید، در حد معتدل باشد (حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان و دو نوشیدنی در روز برای مردان).

اجتناب از مصرف زیاد الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند به فشار خون بالا و سایر مشکلات قلبی منجر شود.

رژیم غذایی بیماران قلبی بر اساس نوع بیماری آنها

رژیم غذایی بیماران قلبی باید بر اساس نوع خاص بیماری قلبی تنظیم شود. در ادامه به برخی از مهم‌ترین انواع بیماری‌های قلبی و توصیه‌های رژیم غذایی مرتبط با هر یک از آن‌ها پرداخته شده است:

بیماری عروق کرونر (CAD)

بیماری عروق کرونر یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قلبی است که در آن عروق خون‌رسان به قلب تنگ یا مسدود می‌شوند. توصیه‌های رژیم غذایی در این نوع بیماری عبارتند از:

• کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس: انتخاب غذاهای کم‌چرب و پرهیز از غذاهای فرآوری شده.
• افزایش مصرف فیبر: مصرف غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات.
• مصرف ماهی‌های چرب: مانند سالمون و تن که غنی از امگا-3 هستند.
• کاهش مصرف نمک: اجتناب از غذاهای پرنمک و استفاده از ادویه‌ها و گیاهان معطر به جای نمک.
• مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها: مانند توت‌فرنگی، بلوبری، و سبزیجات رنگارنگ.

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی شرایطی است که در آن قلب نمی‌تواند خون کافی برای تامین نیازهای بدن پمپاژ کند.

• کاهش مصرف نمک: کاهش مصرف نمک به کاهش احتباس مایعات و کاهش فشار بر قلب کمک می‌کند.
• کنترل مصرف مایعات: مصرف مایعات را با توصیه پزشک کنترل کنید.
• مصرف مواد غذایی کم چرب: انتخاب غذاهای کم چرب و اجتناب از چربی‌های اشباع و ترانس.
• مصرف پتاسیم: مصرف مواد غذایی غنی از پتاسیم مانند موز و سبزیجات برگ سبز، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.
• افزایش مصرف فیبر: مصرف غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات.

فشار خون بالا (هایپرتنشن)

فشار خون بالا می‌تواند به آسیب‌های جدی به قلب و عروق منجر شود.

• کاهش مصرف نمک: اجتناب از غذاهای پرنمک و استفاده از ادویه‌ها و گیاهان معطر به جای نمک.
• مصرف مواد غذایی غنی از پتاسیم: مانند موز، سیب‌زمینی و آووکادو که به تنظیم فشار خون کمک می‌کنند.
• کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس: انتخاب غذاهای کم‌چرب و پرهیز از غذاهای فرآوری شده.
• افزایش مصرف فیبر: مصرف غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات.
• اجتناب از مصرف زیاد الکل: کاهش یا اجتناب از مصرف الکل.

کلسترول بالا

کلسترول بالا می‌تواند به تشکیل پلاک‌ها در عروق و افزایش خطر بیماری‌های قلبی منجر شود.

• کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس: اجتناب از گوشت‌های چرب، محصولات لبنی پرچرب، و غذاهای فرآوری شده.
• مصرف چربی‌های سالم: مانند روغن زیتون، آووکادو و مغزها.
• افزایش مصرف فیبر محلول: مصرف غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات.
• مصرف ماهی‌های چرب: مانند سالمون و تن که غنی از امگا-3 هستند.
• اجتناب از قندهای افزوده: کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین و دسرهای قندی.

بیماری دریچه‌ای قلب

بیماری دریچه‌ای قلب شرایطی است که در آن دریچه‌های قلب به درستی عمل نمی‌کنند.

• کاهش مصرف نمک: کاهش مصرف نمک به کاهش فشار خون و کاهش بار قلب کمک می‌کند.
• مصرف مواد غذایی غنی از پتاسیم: مانند موز و سبزیجات برگ سبز، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.
• کنترل مصرف مایعات: مصرف مایعات را با توصیه پزشک کنترل کنید.
• افزایش مصرف فیبر: مصرف غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات.
• اجتناب از مصرف چربی‌های اشباع و ترانس: انتخاب غذاهای کم چرب و پرهیز از غذاهای فرآوری شده.

نتیجه‌گیری

رژیم غذایی بیماران قلبی باید شامل موادی باشد که به بهبود سلامت قلب و کاهش عوامل خطر بیماری‌های قلبی کمک می‌کنند. ترکیب این مواد غذایی با یک سبک زندگی سالم شامل فعالیت بدنی منظم، کنترل استرس و ترک عادات ناسالم می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق و کاهش خطرات مرتبط با بیماری‌های قلبی منجر شود. مشاوره با یک متخصص تغذیه یا پزشک برای تنظیم یک برنامه غذایی مناسب و شخصی‌سازی شده نیز توصیه می‌شود.